Những năm qua, công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị các công trình văn hóa, di tích lịch sử (DTLS) trên địa bàn TP. Đồng Hới (tỉnh Quảng Bình) đã trở thành một nhiệm vụ quan trọng góp phần vào sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Qua đó, thể hiện trách nhiệm, nghĩa vụ thiêng liêng, cao cả của mỗi người dân ở thế hệ hôm nay trong việc giữ gìn, nâng niu những di sản tốt đẹp mà thế hệ cha ông đã đóng góp trí tuệ, mồ hôi, xương máu vun đắp, tạo dựng qua các giai đoạn lịch sử. Tu bổ, tôn tạo các di tích lịch sử Cách đây 76 năm về trước, một sự kiện chính trị vô cùng quan trọng diễn ra tại Đồng Hới đó là Chi bộ Đảng Cộng sản Đông Dương đầu tiên được thành lập với tên gọi “Chi bộ Phố”. Lễ thành lập chi bộ được tổ chức bí mật tại nhà đồng chí Lê Bá Tiệp, cửa hàng bán thuốc tây gần Quảng Bình quan, thuộc phường Đồng Đình lúc bấy giờ (nay là khuôn viên khách sạn Đồng Hới, số 50, đường Quang Trung, phường Đồng Hải, TP. Đồng Hới). Đến nay, di tích nơi thành lập “Chi bộ Phố” trở thành “địa chỉ đỏ” có giá trị tiêu biểu về lịch sử, giáo dục truyền thống cách mạng, khơi dậy lòng tự hào dân tộc và bồi đắp sức mạnh đoàn kết. Năm 2020, tự hào về những trang sử vẻ vang của dân tộc, tưởng nhớ công lao của những người đi trước, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân TP. Đồng Hới đã tôn tạo bia di tích “Chi bộ Phố” với tổng trị giá đầu tư trên 600 triệu đồng từ ngân sách thành phố. Bí thư Đảng ủy phường Đồng Hải Cao Thanh Hiền chia sẻ, hàng năm, nhân kỷ niệm những ngày lễ lớn, như: Ngày thành lập Đảng 3/2, Quốc khánh 2/9, Ngày Thương binh-Liệt sỹ 27/7…, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương đều tổ chức dâng hoa tại di tích, tưởng nhớ công lao của các đảng viên đi trước, khơi dậy lòng tự hào về lịch sử đấu tranh cách mạng anh dũng, kiên cường của Đảng bộ và nhân dân Đồng Hới… Năm 1964, Quảng Bình là một trong những trọng điểm đánh phá ác liệt của máy bay và hải quân Mỹ, hòng ngăn chặn sự chi viện của hậu phương miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Năm ấy, mẹ Suốt đã gần 60 tuổi nhưng không đi tản cư mà bất chấp bom đạn, lặng lẽ chèo đò chở cán bộ, thương binh và vũ khí qua sông, giữ vững thông tin liên lạc giữa hai bờ. Ngày 01/01/1967, mẹ được phong tặng danh hiệu “Anh hùng ngành Giao thông vận tải trong chống Mỹ, cứu nước”. Mẹ Suốt hy sinh trong một trận oanh tạc của máy bay Mỹ, vẫn trên chuyến đò ấy vào năm 1968… Giờ đây, nơi mẹ chèo đò năm xưa đã trở thành một DTLS tiêu biểu ở Đồng Hới trong thời kỳ chống Mỹ. Được khánh thành vào năm 2003, tượng đài mẹ Suốt cũng đã trở thành địa điểm tham quan tại TP. Đồng Hới. Bên cạnh di tích tượng đài mẹ Suốt, di tích bến đò mẹ Suốt nằm ở thôn Trung Bính, xã Bảo Ninh, phía tả ngạn sông Nhật Lệ cũng được người dân giữ gìn và bảo vệ… Gìn giữ cho muôn đời sau Ông Hoàng Thế Việt, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin TP. Đồng Hới cho biết, thành phố có những chủ trương, chính sách, biện pháp tích cực để bảo tồn và phát huy giá trị các công trình văn hóa, DTLS trên địa bàn với một tầm nhìn mới trong thời kỳ hội nhập và phát triển. Hàng năm, thông qua việc tổ chức kỷ niệm “Ngày Di sản văn hóa Việt Nam”, TP. Đồng Hới đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ, đảng viên và nhân dân, nhất là thế hệ trẻ về giá trị, ý nghĩa, vai trò của các di tích gắn với các sự kiện lịch sử tiêu biểu của các thời kỳ cách mạng, kháng chiến của thành phố; sự cần thiết phải bảo tồn, phát huy giá trị của các di tích… Qua đó, không chỉ khơi dậy niềm tự hào mà còn nâng cao ý thức cộng đồng trong gìn giữ, phát huy, quảng bá những giá trị của di tích. Di tích Quảng Bình Quan trở thành điểm đến hấp dẫn trong tuyến tham quan nội thành Đồng Hới Công tác tổ chức kiểm kê, lập hồ sơ, khoanh vùng cắm mốc khu vực bảo vệ di tích được TP. Đồng Hới quan tâm chỉ đạo, thực hiện. Các phòng, ban, đơn vị liên quan và các xã, phường tiến hành rà soát, phối hợp với Bảo tàng Tổng hợp tỉnh kiểm kê, lập hồ sơ đề nghị cấp có thẩm quyền công nhận các di tích trên địa bàn.

Từ năm 2010 đến nay, UBND tỉnh đã có quyết định công nhận 5 DTLS, gồm: Lăng cá Ông-miếu Âm hồn-miếu Ông Nghị ở xã Bảo Ninh; trận công đồn Bình Phúc ở phường Đức Ninh Đông; trận đánh biệt kích đêm 30-6-1964 ở Đồng Thành thuộc phường Hải Thành; lăng mộ và nhà thờ Nguyễn Đình Quang ở phường Bắc Lý; bia di tích “Chi bộ Phố” thuộc phường Đồng Hải. Ngoài ra, thành phố tổ chức cắm mốc khoanh vùng bảo vệ 3 di tích: Nhà lao Đồng Hới, trận địa pháo binh Quang Phú và chiến khu Thuận Đức. TP. Đồng Hới cũng huy động nhiều nguồn kinh phí từ ngân sách Trung ương, tỉnh, các đơn vị cùng với đóng góp của các tổ chức và nhân dân để thực hiện tu bổ, tôn tạo các di tích gắn với phát triển du lịch. Trong 10 năm qua, thành phố đầu tư trên 12 tỷ đồng để tôn tạo các công trình văn hóa, DTLS. Các di tích sau khi được tu bổ, tôn tạo đã cơ bản khắc phục được tình trạng xuống cấp, bảo đảm an toàn lâu dài cho công trình và đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt văn hóa của nhân dân. Nhiều di tích sau khi được tu bổ đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn, thu hút khách tham quan, góp phần phát triển kinh tế-xã hội địa phương. Điểm nổi bật, thành phố chú trọng phát huy các giá trị của DTLS-văn hóa thông qua nhiều hình thức, như: Quảng bá, giới thiệu các DTLS-văn hóa gắn với tiềm năng du lịch Đồng Hới trên chương trình “Quảng Bình điểm đến” của QBTV và chương “Khám phá Việt Nam” của Đài Truyền hình Việt Nam; thông qua các sự kiện, lễ hội Tuần Văn hóa-Du lịch Đồng Hới hàng năm; xuất bản các ấn phẩm bản đồ du lịch thành phố hay tập ảnh “Đồng Hới-Tiềm năng-Hội nhập và Phát triển”… Đặc biệt, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP. Đồng Hới lần thứ XXI tiếp tục khẳng định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn của thành phố. Vì vậy, các DTLS-danh thắng trên địa bàn, như: Cửa biển Nhật Lệ, Quảng Bình quan… còn có giá trị trong phát triển du lịch, là điểm đến hấp dẫn trong tuyến tham quan nội thành Đồng Hới. Với người dân Đồng Hới, mỗi DTLS đều chứa đựng những giá trị văn hóa gắn với lịch sử hình thành và phát triển của địa phương. Chính vì vậy, việc bảo tồn và phát huy những giá trị ấy trong đời sống văn hóa, tinh thần của người dân sẽ góp phần gìn giữ và giáo dục truyền thống hướng về cội nguồn cho thế hệ mai sau. TP. Đồng Hới hiện có 20 công trình văn hóa, DTLS, trong đó, có 9 di tích cấp quốc gia và 11 di tích cấp tỉnh. Các di tích trên địa bàn thuộc 5 loại hình, gồm: Di tích khảo cổ, DTLS và kiến trúc, DTLS, di tích danh thắng và chứng tích tội ác chiến tranh. Thùy Lâm. Nguồn: vietnamtourism.gov.vn