Ngăn khiếu kiện do cấp nhầm 'sổ đỏ'

Theo TAND tỉnh, trong thời gian qua, tình trạng khiếu kiện hành chính liên quan đến việc cấp nhầm, sai số thửa trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (QSDĐ) diễn ra khá phổ biến. Điều này không chỉ khiến cho số lượng án hành chính tăng cao mà còn gây phiền toái cho những người liên quan.

Một thẩm phán TAND tỉnh trao đổi với đương sự trong quá trình giải quyết vụ việc tranh chấp liên quan đến đất đai tại TAND tỉnh. Ảnh: T.Tâm

Sở dĩ để xảy ra tình trạng trên là do tình trạng biến động về đất đai; thay đổi các quy định của pháp luật liên quan đến đất đai và quan trọng nhất là quá trình cấp giấy chứng nhận QSDĐ, nhà ở và tài sản gắn liền với đất của các cơ quan chức năng thiếu xác minh, kiểm tra hiện trạng thực tế sử dụng đất...

* Nhiêu khê vì bị cấp nhầm “sổ đỏ”

Ngày nhận được bản án của TAND tỉnh Đồng Nai vào giữa tháng 4-2022, ông N.T. (78 tuổi, ngụ TP.Thủ Đức, TP.HCM) vui mừng khôn xiết. Ông N.T. kể, ông đã phải tốn nhiều công sức, thời gian, tiền bạc cho việc khiếu kiện, khiếu nại.

Theo lời kể của ông N.T., vào tháng 7-2018, ông phát hiện có một số người đến đóng cọc lên thửa đất của ông đã mua tại xã Phú Hội (H.Nhơn Trạch) nên đã ngăn cản. Thông qua tìm hiểu, ông biết được vào năm 2018, thửa đất do ông đang đứng tên đã được cấp giấy chứng nhận QSDĐ cho ông N.N. (51 tuổi, ngụ H.Thống Nhất) nên ông đã khởi kiện yêu cầu hủy giấy chứng nhận QSDĐ do Sở TN-MT đã cấp cho ông N.N.

Sau khi tiến hành xác minh và làm việc với các bên, vào tháng 4-2022, TAND tỉnh đã đưa vụ án ra xét xử và tuyên hủy giấy chứng nhận QSDĐ do Sở TN-MT cấp cho ông N.N.

Theo nhận định của Hội đồng xét xử của TAND tỉnh, việc Sở TN-MT cấp giấy chứng nhận QSDĐ cho ông N.N. là đúng thẩm quyền nhưng không đúng về trình tự, thủ tục cấp giấy; khi cấp giấy không xem xét, kiểm tra hiện trạng thực tế sử dụng đất là trái quy định pháp luật.

Cũng chỉ vì cơ quan chức năng cấp “sổ đỏ” sai vị trí mà một số người dân phải tốn rất nhiều công sức, thời gian để làm lại giấy tờ. Đơn cử như trường hợp của bà N.T.L. (70 tuổi, ngụ H.Tân Phú). Theo hồ sơ vụ án, gia đình bà L. đã sinh sống trên thửa đất số 61, tờ bản đồ 51 (diện tích hơn 270m2) tại TT.Tân Phú (H.Tân Phú) từ năm 2005 và đã được cấp giấy chứng nhận QSDĐ. Cho đến tháng 9-2018, gia đình bà phát hiện thửa đất thực tế vợ chồng bà đang sử dụng là thửa số 45, tờ bản đồ 51, còn thửa số 61 vợ chồng bà được cấp trên thực tế là do người khác sử dụng (giữa 2 bên không có tranh chấp).

Biết sự việc, bà đã làm đơn kiến nghị Sở TN-MT xem xét, cấp giấy chứng nhận theo đúng số thửa hiện đang sử dụng thực tế. Sau khi cơ quan chức năng kiểm tra xác định đã có sự nhầm lẫn về việc cấp giấy chứng nhận QSDĐ cho bà L. Tuy nhiên, mãi đến giữa tháng 4-2019, khi liên hệ cơ quan chức năng thì biết được hồ sơ khiếu nại của mình chưa được xem xét, giải quyết nên vợ chồng bà L. đã khởi kiện yêu cầu tòa án hủy giấy chứng nhận QSDĐ do Sở TN-MT cấp.

Sau khi xem xét, đến cuối năm 2021, TAND tỉnh đưa vụ án ra xét xử và nhận định do quá trình thẩm tra hồ sơ đã có sai sót dẫn đến việc cấp giấy chứng nhận QSDĐ không đúng vị trí. Do đó, TAND tỉnh đã có quyết định hủy giấy chứng nhận QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất mà Sở TN-MT đã cấp cho vợ chồng bà L.

* Không để tình trạng “đúng người, sai thửa”

Theo một thẩm phán của TAND tỉnh, thời gian qua, ngành Tòa án thường xuyên phải thụ lý những vụ án hành chính liên quan đến việc cấp nhầm giấy chứng nhận QSDĐ. Điều này đã khiến cho các vụ án hành chính, dân sự liên quan đến đất đai tăng cao, gây ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết án của ngành Tòa án. Đặc biệt là gây khó khăn, làm mất nhiều thời gian, công sức và ảnh hưởng cuộc sống, tâm lý của rất nhiều người dân.

Cũng theo vị thẩm phán này, nguyên nhân để tình trạng cấp giấy chứng nhận QSDĐ “đúng người, sai thửa” được xác định là do quá trình giải quyết hồ sơ với số lượng lớn nên việc tiếp nhận thông tin để làm thủ tục cấp, đổi “sổ đỏ” có thể sai sót. Thông thường sẽ có những sai sót như: thông tin về tên gọi, giấy tờ pháp nhân, nhân thân, địa chỉ người được cấp sổ hoặc sai sót về thửa đất, tài sản gắn liền với đất... Tuy nhiên, trong một số trường hợp cấp sai “sổ đỏ” bởi sự chủ quan, sai sót của cơ quan chức năng trong quá trình tiếp nhận, thẩm tra hồ sơ cấp sổ không đúng về trình tự, thủ tục; trước khi cấp giấy không xem xét, kiểm tra hiện trạng thực tế sử dụng đất.

“Nhiều cán bộ trong quá trình thẩm định hồ sơ không kiểm tra hiện trạng đất thực tế khiến cho việc cấp giấy chứng nhận QSDĐ sai nhiều năm liền, qua nhiều đời chủ đất mới phát hiện ra. Đó cũng là lý do làm cho các vụ kiện bị kéo dài, khó giải quyết do phải xác minh qua nhiều đời, nhiều người” - vị thẩm phán này nói.

Trao đổi về vấn đề này, luật sư Vũ Văn Tăng, Đoàn Luật sư tỉnh, cho biết, trường hợp phát hiện giấy chứng nhận QSDĐ đã được cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất... thì cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận QSDĐ, nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất phải tiến hành thu hồi.

Tuy nhiên, theo quy định tại Khoản 5, Điều 87 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15-5-2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai năm 2013 thì giấy chứng nhận QSDĐ cấp sai nhưng đã chuyển nhượng sang người thứ ba thì thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án.

Trước thực trạng trên, ngành Tòa án đề nghị các cơ quan chức năng cẩn trọng hơn trong quá trình xem xét, thẩm định hồ sơ về việc cấp giấy chứng nhận QSDĐ, nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất để tránh tình trạng khiếu kiện tăng cao, kéo dài và giảm làm ảnh hưởng đến đời sống, tinh thần của người dân do cấp sai “sổ đỏ”.

Tố Tâm (Báo Đồng Nai)